Medeniyetler Kronolojisi
MEDENİYETLER
Medeniyetleri de, ulaştıkları siyâsî ile iktisâdî teşkilâtlanmalarındaki karmaşıklık sevîyesi, bilgelikteki açıklama gücü ve zanaatlardaki vukuf ile çeşitlilik bakımından dahî başlıca iki öbek hâlinde sınıflandırabiliriz: Yüksek gelişmişlik seviyesine erişmiş olan ile olmayan medeniyetler.
Yüksek bir gelişmişlik gösteren medeniyetleri tarihte Avrasya denilen kıtalar blokunda görüyoruz.
Buradaki medeniyetleriyse, iki ana kümede öbeklendirebiliriz: ‘Sulu pirinç tarımı’na geçen ‘Doğu ile Güney doğu Asya medeniyet beşiği’nden neşet etmiş ‘Doğu medeniyetleri câmiası’ ile
Mesopotamyanın güneyinde Zağros dağlarının güney batı etekleri ile Basra körfezi arasında kalan dar şeridin ve onun bitişiğinde dümdüz uzanan Şattülarabın münbit arâzîlerinde ‘buğday’ile ‘arpa’eken ‘Güney batı Asya medeniyet beşiği’nden çıkıp Mesopotamyanın tamamına, Mısıra, Anadoluya, Arabistana, Akdeniz ile Adalardenizi (Ege) havzalarına ve bütün Avrupaya yayılmış ‘Batı medeniyetleri câmiası’.
Bahsettiğimiz medeniyetlerin oluşturdukları câmialarda özgün biçim ile yön verici olanlara ‘yıldız’, bunları izleyerek biçimlenenlereyse ‘uydu medeniyetler’ yahut ‘uydu kültürler’ diyoruz.
Bu cümleden olmak üzre, ‘Doğu medeniyetleri câmiası’nda başlıca üç yıldız―merkezî― medeniyetten, yânî
- İlkçağ Çin,
- Hint (Vedanta) ile
- İslâm öncesi İran (Akhamenit) medeniyetlerinden söz edilebilinir.
Bunların yörüngesindeyse,
- Japon ile Kore gibi,
- Doğu Asya; Moğol, Tibet ile
- İslâmöncesi Türk (Göktürk–Uygur) örneklerinde gördüğümüz ‘OrtaAsya’;
- Vietnam, Kimer (Khmer),
- Siyam (Thay), Miyanmar (Burma) ile
- İslâmöncesi Malay çeşidinden
- ‘Güney doğu Asya’ ile Sirilanka (Seylan) gibi, ‘Güney Asya’ kültürleri yahut medeniyetleri yer alır.
‘Batı medeniyetleri câmiası’na gelince; bunlar da, bellibaşlı on bir tânedir:
- İlkçağ (Fr&İng Ancient) Mesopotamya ―Sümer, Babil, Akat, Asur―;
- Doğu Akdeniz ―Filistin, Fenike–Kartaca, Israil-Yahudî-İbrân, Girit–Miken―;
- Mısır;
- Anadolu ―Çatalhöyük, Hatti, Hitit, Urartu, Lidya,Frigya…―;
- Doğunun yanısıra, Batının da parçası olan İran (Pehlevî–Sasanî);
- Eskiçağ (Fr&İngAntique) Ege ―Atina, Isparta, İyonya, Güneyİtalya, Sicilya, Makedonya, Helenistik (Efes, Bergama, İskenderiye, Urfa-Harran)―;
- Roma;
- Hırıstıyan ―Ortodoks Bizans, Gregoryenlik,Gnostiklik, Nasturîlik, Süryânîlik…― ile Ortaçağ HırıstıyanAvrupa―Katoliklik―;
- İslâm ―Arap (Dört Halîfe Devri, Emevîler, Abbasîler), İran (Acem), Türk (Karahanlı–Selçuklu–Osmanlı), Hint (Mogul), Mağrip (Kuzey batı Afrika), Endülüs (Ispanya), Malay aralı (Açe, Cava)―;
- Arap
- İran (Acem)
- Türk
- Yeniçağ dindışı Batı Avrupa ―Yenidendoğuş (FrRenaissance) İtalyası, Aydınlanmacı–Positivcilik Fransası, Ticâretci(Fr Mercantilisme) Felemenk ile İngiltere, Dinî ıslâhâtcı (FrRéformation, Protestantisme) Almanya―;
- Çağdaş Küreselleştirilen İngiliz-Yahudî medeniyetleri.
Bunları da beğenebilirsiniz

Islahat Fermanı ((18 Şubat 1856) Gayri müslimlere yeni haklar tanıyan hatt-ı hümâyun.
15 Kasım 2018
Nizâm-ı Cedîd (1792-1807) III. Selim zamanında yenilenme ve yeniden yapılanma dönemi.
15 Kasım 2018