Etiket: Şeyh Haydar

Şeyh Haydar (1460-1488) Safevî Şeyhi, Şeyh Cüneyd’in oğlu

Posted on by admin

Şeyh Haydar, (d. 1459-60, Diyarbakır – ö. 9 Temmuz 1488, Tabersaran),

Safeviye Tarikatından Şeyh Cüneyd’in oğludur. Babası savaşta öldüğünde henüz doğmamış olan Haydar, babası ölünce annesi (Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın kızkardeşi) Akkoyunlu Devleti’ne gittiği için Akkoyunlu sarayında doğdu. Dokuz yaşına kadar burada büyüyen Haydar, dayısı Uzun Hasan’la birlikte tarikatın merkezi Erdebil’e geldi ve tarikatın başına geçti. Küçüklüğünde Türkçe’den başka Arapça ve Farsçayı da öğrenen Haydar, dönemin ünlü bilgini Ali Kuşçu’dan da dersler almıştır.

Tarihçe Karakoyunlu hükümdarı Cihan Şah’ı yenerek kendi otoritesini kuran Uzun Hasan ablasının oğlu olan Şeyh Haydar’ı 1469 yılında, dedelerinin şehri olan Erdebil’e tekrar yerleştirmiş. Safevi tarikatını tekrar burada kuzey Suriye, Anadolu’dan gelen müridleriye oluşturmuştu. 1471-1472 yılında Uzun Hasan ile Trabzon İmparatoru IV. İoannis’in kızı Despina Hatun’un kızı Alemşah Halime Begüm ile evlenmiştir. Bu evliliği sonunda Sultan Ali Safevi, İbrahim Mirza ve İsmail Safevi isminde 3 oğlu olmuştur. Babası Şeyh Cüneyd gibi tarikatı büyütmek istemiş ve Şirvanşahlar Devletine saldırmıştır. Başarılı sonuçlanan Derbent kuşatması sonunda Şirvan hükümdarı Ferruh Yasar (1462-1500) Gülüstan kalesine çekilerek 7 ay muhasarada kaldıktan sonra Şeyh Haydar’ın güçlenmesinden çekinen Akkoyunlu hükmüdarı Sultan Yakup 1488’de Ferruh Yaşar’a yardım gönderdi ve Tabersaran yakınlarında yapılan savaşta Şeyh Haydar öldürüldü.[7] Başı kesilerek Tebriz’e getirildi ve iki gün sokaklarda halka gösterildikten sonra köpeklere atıldı.[8] Bu olay sonunda Şeyh Haydar’ın Erdebil’deki türbesi Kızılbaşlar için bir hac mekanı haline gelmiştir. Oğlu Şah İsmail Hatai, Safevî Devleti’nin kurucusudur.